Z Dubrownika do Splitu jedzie się przez … Bośnię, krótki kawałek wybrzeża, należący do tego kraju. Na trasie mam więc kolejne dwie granice. Tym razem wszystko przebiega bezboleśnie – kolejki są krótkie, a pogranicznicy wchodzą do autokaru i pobieżnie sprawdzają dokumenty.
Pałac Dioklecjana w Splicie jest miejscem absolutnie fascynującym. Uświadamia nie tylko przemijanie pokoleń, ale też całych cywilizacji, kultur i religii. Przypomina, że nasze życie jest niczym wobec wieczności. Pochodzący z Dalmacji cesarz Dioklecjan na przełomie III i IV wieku wybudował pałac na planie czworokąta o wymiarach 215 na 180 m (powierzchnia 30 tysięcy metrów kwadratowych). W obrębie pałacu znalazły się, między innymi, apartamenty cesarskie, dwie świątynie, mauzoleum Dioklecjana, mieszkania żołnierzy i służby.
Ale nic nie trwa wiecznie, nawet władza cesarza. Na początku V wieku cesarstwo upadło. Bałkany zalali najpierw Goci, potem Awarowie i Słowianie. Pałac został podzielony na mniejsze domy. W VII wieku mauzoleum cesarza zostało zamienione na katedrę p.w. św. Dujama, męczennika chrześcijańskiego, ściętego z rozkazu cesarza Dioklecjana, a sam Dioklecjan – „wykwaterowany” – sarkofag cesarza przeniesiono do jednej z wież pałacowych. W XI wieku „ślad po nim zaginął”. .. W międzyczasie (w IX w) świątynię Jupitera zamieniono na baptysterium, a w XIII wieku obok mauzoleum/katedry wyrosła wspaniała, romańska dzwonnica, która doskonale wtopiła się w otoczenie. Warto się na nią wdrapać choćby po to, żeby ogarnąć wzrokiem ogrom założenia pałacowego.
Romańska dzwonnica – „młódka” w towarzystwie dostojnych rzymskich murów
W późniejszych wiekach w obrębie rzymskich murów wyrosły pałace w stylu gotyku płomienistego, potem renesansowe (Pałac Papalicia), wreszcie skromne kamienice. Obecnie na terenie pałacu mieszczą się obiekty muzealne, sklepy, kawiarnie, restauracje, ale także mieszkania.
Rzymska świątynia od czternastu wieków służy chrześcijaństwu. Dzisiaj pełni też rolę muzeum, choć nadal jest czynnym miejscem kultu – odbywają się tu msze, a nawet śluby. I będzie tu trwała – kto wie, w jakim charakterze – gdy nas już nie będzie….