Moje spotkanie z Gozo było przelotne i nie skończyło się rozczarowaniem głównie dlatego, że wiele sobie po nim nie obiecywałam. Być może jednak jestem niesprawiedliwa, nie poznałam wszystkiego, co druga co do wielkości wyspa archipelagu ma do zaoferowania… Continue reading
O Marsaxlokk, niegdyś spokojnej osadzie rybackiej w południowo-wschodniej części wyspy, czytałam zarówno w przewodniku, jak i na blogach same dobre rzeczy. Że malownicza, że mało turystów i że zdecydowanie warto odwiedzić. Miasteczko okazało się rzeczywiście dość malownicze: przy nadbrzeżu zacumowane luzzu – barwne łodzie rybackie, plus ładny placyk przed kościołem w centrum, ale mega zatłoczone. Była niedziela, a w niedzielę w Marsaxlokk odbywa się targ rybny (na którym można kupić też mydło i powidło). Continue reading
Mdina to pierwsza, prastara stolica Malty. Zdobywali ją Rzymianie, Arabowie i Normanowie, rządzili Andegawenowie i Aragończycy. Dopiero Kawalerzy Maltańscy, przybywszy na wyspę w XVI wieku, przenieśli stolicę państwa na północno-wschodnie wybrzeże, najpierw do Birgu, a potem do Valletty. Do naszych czasów nie przetrwały zabytki z czasów rzymskich czy arabskich, ale to maleńkie, urocze miasteczko zachowało średniowieczny charakter i sporo barokowych zabytków. Continue reading
Floriana, zamieszkana przez zaledwie 2 tysiące osób, administracyjnie jest osobnym miastem, choć wygląda jak przedmieście czy dzielnica Valletty. Została założona w XVII wieku i nazwana na cześć inżyniera Pietra Paola Florianiego, który zaprojektował fortyfikacje, służące jako dodatkowa linia obrony dla Valletty. Floriana jest elegancka, ale – poza maleńkim ogrodem botanicznym, w czasie mojego pobytu zamkniętym z powodu pandemii (!), jest pozbawiona turystycznych atrakcji, może być celem popołudniowego albo wieczornego spaceru. Centralnym punktem miasteczka jest kościół św. Publiusza, którego budowę rozpoczęto w 1733, a ukończono dopiero na początku XX wieku.
Osobnym miasteczkiem jest też Paola, choć i ona wydaje się przedłużeniem Valletty (i Floriany). Wygląda niepozornie, ale kryje prawdziwy skarb: Hypogeum Ħal Saflieni. Kryje w sensie dosłownym, bo skarb mieści się w podziemiach i niełatwo jest zyskać do niego dostęp… Continue reading
Trzy Miasta (Three Cities, przez Polaków zwane Trójmiastem) to Senglea (druga nazwa: Isla), Vittoriosa (Birgu) i Cospicua (Bormla). Położone są na sąsiednich półwyspach w zatoce Wielki Port (Grand Harbour), vis a vis Valletty. I właśnie w położeniu geograficznym tkwi klucz ich atrakcyjności. Senglea i Vittoriosa to fantastyczne miejsce na popołudniowe spacery, zwłaszcza wzdłuż brzegów i pstrykanie fotek przed zachodem słońca. Vittoriosa majestatycznie prezentuje się z Senglei, a Senglea pięknie z Vittoriosy; Valletta od strony Trójmiasta wygląda natomiast mniej okazale niż z Sliemy. W Trzech Miastach nie ma zbyt wiele do zwiedzania. I prawie nie ma turystów. Continue reading
Najciekawszym i najpiękniejszym miastem na wyspie jest stołeczna Valletta. To ponoć najbardziej słoneczna miejscowość w Europie – słońce świeci tu przez … 300 dni w roku. Jeszcze wyższa jest liczba zlokalizowanych tu zabytków: jest ich aż 320. Valletta została w całości wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO, stąd bardzo trafna nazwa: „muzeum pod gołym niebem”. Jak na warunki Malty, której historia liczy trzy tysiące lat, Valletta jest miastem młodym – kamień węgielny pod jej budowę położono w 1566 roku. Historia miasta wiąże się ściśle z obecnością Zakonu Kawalerów Maltańskich. Dotychczasową, pradawną stolicą wyspy była Mdina, zakon obrał natomiast na swoją pierwotną siedzibę Birgu, miasto położone na północnym wschodzie wyspy, nad Zatoką Wielki Port. Valletta zostało założona z drugiej strony zatoki przez ówczesnego Wielkiego Mistrza Jeana Parisot de la Valette, rok po dowodzonej przez niego brawurowej obronie wyspy, oblężonej przez wojska tureckie. Miasto powstało według z góry założonego planu autorstwa Francesco Laparellego, architekta przysłanego przez papieża, czemu zawdzięcza regularną, prostokątną siatkę ulic. Continue reading
Kiedy w 1530 roku cesarz Karol V oddał Maltę w lenno joannitom, zakonnicy nie bardzo wiedzieli, co z uczynić z maleńką skalistą wyspą na morzu Śródziemnym. Kilka lat wcześniej utracili na rzecz Imperium Osmańskiego dużo większą i znacznie bardziej atrakcyjną wyspę – Rodos. Malta zdecydowanie nie zaspokajała aspiracji elitarnego zakonu, do którego wstępowali synowie najznakomitszych rodów europejskich. Liczyli na coś więcej. I dopiero bohaterska i okupiona krwią braci obrona wyspy w czasie Wielkiego Oblężenia w 1565 roku sprawiła, że uznali ją za swoje miejsce na ziemi.
Dwa i pół wieku później to Brytyjczycy zastanawiali się, co zrobić ze zdobytą w czasie wojen napoleońskich Maltą. Malta leżała daleko, generowała koszty, a w dodatku była zamieszkała przez ludność katolicką o tradycjach śródziemnomorskich, czyli całkowicie odmienna od innych, znaczniejszych brytyjskich kolonii. Problem powrócił po drugiej wojnie światowej. Brytyjczycy nie chcieli dłużej łożyć na wysepkę, Maltańczycy nie musieli więc walczyć o niepodległość. Nie byli przekonani, czy jej chcą. Continue reading
Samolot podchodzi do lądowania. Wypalona i rozgrzana sierpniowym słońcem wysepka nie wygląda zbyt obiecująco. Hmmm…. Chwila wątpliwości. Czy rzeczywiście tu chciałam wylądować? Skrawek ziemi na krańcach Europy, bardziej wysunięty na południe niż afrykański Tunis. Swój urok i niezwykłość zawdzięcza wyspiarskiemu położeniu, urozmaiconej, poszarpanej linii brzegowej z licznymi zatoczkami i półwyspami. Położenie geopolityczne miało ogromy wpływ na długią i burzliwą historię, której świadkami są zachowane do naszych czasów megalityczne świątynie, średniowieczne i barokowe miasta, stare mury, wąskie uliczki, fortece i mury obronne, kamienice, pałace, katedry i kościoły. Malta może poszczycić się wieloma zabytkami, ale ma też coś cenniejszego niż pojedyncze zabytki: miasta, które zachowały układ urbanistyczny sprzed stuleci i ich niepowtarzalną atmosferę. Po Valletcie można włóczyć się bez końca, niestrudzenie pstrykając zdjęcia pięknych budowli, uliczek i charakterystycznych balkonów. Wędrówki po Mdinie i Rabacie będą krótsze z uwagi na mniejsze rozmiary starówek, ale – przynajmniej w przypadku Mdiny – równie urocze. Także spacery po Trzech Miastach i Sliemie, widoki budynków położonych na brzegu zatok i miast leżących na przeciwległych brzegach dostarczają niezapomnianych wrażeń. Bo z Sliemy rozciąga się piękny widok na Vallettę, z Valletty na Sengleę i Vittoriosę, z Senglei na Vittoriosę, z Vittoriosy na Sengleę, a z nich obu na Vallettę…
Wniosek? Jechać! Continue reading